Bước hòa giải nhỏ

Diễn ra tại thị trấn Woodside, bang California, cuộc gặp này kết thúc mà không có tuyên bố chung. Bên ngoài phải lượm nhặt kết quả cuộc gặp từ những phát biểu công khai của hai phía. 

Theo đó, đây là sự kiện lớn đối với Mỹ và Trung Quốc nhưng kết quả lại không nhiều và không gây bất ngờ. Dù vậy, sự kiện này vẫn rất quan trọng đối với cả hai nước, có ý nghĩa và tác động chính trị và tâm lý tích cực đối với mối quan hệ song phương này.

Trên thực tế, có hai điều luôn cần được lưu ý đến khi nhìn nhận về mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. 

Thứ nhất, mối quan hệ này luôn không được ổn định bền vững và bị tác động tiêu cực bởi biến cố bất ngờ. Bằng chứng điển hình nhất là 6 năm trước đây, ông Tập Cận Bình được Tổng thống Mỹ khi ấy là Donald Trump tiếp đón rất thân tình và trọng thị ở tư dinh nhưng rồi không lâu sau đó lại phát động cuộc chiến thương mại nhằm vào Trung Quốc. 

Thứ hai, bất kể ai lên lãnh đạo ở Mỹ và Trung Quốc cũng đều không để bất hòa giữa hai bên leo thang vượt ngoài tầm kiểm soát. Cả hai phía đều ý thức được về thời điểm phải cùng nhau cài số lùi. Hiện tại đang là một lần như vậy.

Tổng thống Mỹ Joe Biden (phải) và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tại cuộc gặp hôm 15-11Ảnh: REUTERS

Kể từ khi ông Biden lên cầm quyền ở Mỹ vào đầu năm 2021, đây là lần thứ hai nhà lãnh đạo này và ông Tập Cận Bình gặp nhau. Cuộc gặp lần trước diễn ra ở Indonesia vào tháng 11-2022. Hai bên đạt được kết quả nhất định nhưng đã không dẫn đến chuyển biến cơ bản gì cho mối quan hệ giữa Mỹ và Trung Quốc. 

Tại cuộc gặp gần đây nhất, ông Biden và ông Tập Cận Bình cũng đề cao tầm quan trọng của mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc đối với thế giới. Hai nhà lãnh đạo này nhất trí khôi phục kênh liên lạc và thông tin trực tiếp về quân sự giữa hai bên, nhất trí thúc đẩy hợp tác trong vấn đề chống biến đổi khí hậu Trái đất và hạn chế sản xuất fentanyl (thuốc giảm đau thuộc nhóm opioid và được xem là nguyên nhân hàng đầu gây ra tình trạng sử dụng ma túy quá liều ở Mỹ).

Những thỏa thuận trên chưa đủ khai thông đột phá mối quan hệ giữa hai nước. Nhưng ông Biden và ông Tập Cận Bình cũng khó có thể đạt được nhiều hơn thế vì bất đồng quan điểm và xung khắc lợi ích chiến lược cơ bản trước mắt cũng như lâu dài giữa Mỹ và Trung Quốc quá sâu sắc. 

Hai bên còn cần nhiều thời gian để gây dựng lòng tin lẫn nhau và thỏa hiệp lợi ích. Trung Quốc bắt đầu phải liệu tính về thời kỳ sau cuộc bầu cử tổng thống tới ở Mỹ. Ông Biden phải cân bằng giữa hợp tác và đối phó Trung Quốc để phục vụ cho cuộc vận động tranh cử tổng thống. Hai phía tạo nên bước hòa giải nhỏ nói trên để có thời gian chuẩn bị cho những bước đi tiếp theo.

Giảm căng thẳng, bất kể ít hay nhiều, luôn có tác động tích cực cho mối quan hệ Mỹ - Trung Quốc. Điều này cũng có thể tác động tích cực tới tiến trình APEC bởi Mỹ và Trung Quốc là hai nền kinh tế lớn nhất trong APEC. Khối này chỉ có thể tiến triển thuận lợi và thành công khi các thành viên đồng thuận chứ không bất hòa với nhau.